Дереккөз: greenkaz.org

Серебрянка қаласындағы психикалық дамуы тежелген жетім балаларға арналған орталау түзеу мектеп-интернаты – облысымыздағы күн батареяларының игілігін көріп отырған әлеуметтік нысандардың бірі.

Әзірге Шығыс Қазақстанда мұндай мекемелер саусақпен санарлықтай ғана. Дегенмен, «Қасиетті Өр Алтай» қоғамдық қорының директоры Дидар Далимановтың айтуынша, дәл осындай энергия үнемдейтін құрылғыларға бүгінде кез келген адам қол жеткізе алады.

Айта кетейік, бұл бастама Еуропалық одақ, Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы және Еуропалық экономикалық ко- миссияның «Жасыл экономика моделіне өту бойынша Қазақстанға қолдау көрсету» атты бірлескен жо- басы аясында жүзеге асырылуда. Облыс көлемінде жаңа технология- ны қолданысқа енгізуге өскемендік «Қасиетті Өр Алтай» қоғамдық қоры белсенді түрде атсалысып келеді. Жалпы алғанда, бүгінге дейін «Шығыс Қазақстан облысының су ресурстарын сақтау мақсатында жа- ңартылатын энергия көздерін ор- нықты пайдалану» жобасының гранттық бағдарламасына Глубокое, Зырян, Катонқарағай, Көкпекті, Ұлан және Шемонайха аудандарының бір- қатар әлеуметтік нысаны іліккен-ді.

Осындай жаңа құрылғының біріне ие болған Серебрянкадағы мектеп-интернатта қазіргі уақытта 140 тәрбиеленуші білім алуда. Олардың бірталайы өзге аудан- дар мен қалалардан келген ба- лалар. Орнатылғанына көп бола қоймағанымен, күн батареяларының пайдасын мұғалімдер де, ең басты- сы, оқушылар да сезініп үлгеріпті. Мұны мекеме басшысы Нәзира Құмарова да ерекше сөз етуде.

– Көріп отырғандарыңыздай, бізде бос орын деген әңгіме жоқ, тәрбиеленушілеріміз көп. Сондықтан, балаларды жуындыру, бөлмелерді жылыту сияқты мақсаттарға ыстық су өте қажет. Жалпы, Серебрянкада орталықтандырылған жылыту жүйесі жоқ екенін білетін боларсыздар. Сол себепті, қыс кезінде әр мекеме, әр үй өз бетінше жылытылады. Біздің мекемеге келетін болсақ, өзіміздің шағын қазандығымыз бар. Ал енді жаңа құрылғы арқылы жылына жылыту маусымында жұмсалатын шығынның 20-25 пайызын үнемдеуге мүмкінді- гіміз бар. Күн бұлтты болғанда тиімділігі азаяды демесеңіз, басқа уақытта мінсіз жұмыс істейді, – дейді Нәзира Құмарова.

Мектеп-интернаттың қызметкері Александр Литвинов та күн батареяларымен жұмыс істейтін құрылғының қарапайымдылығын айтып, бір батарея бір сағаттың ішінде 100 литр суды жылыта алатынын алға тартуда.

– Құрылғы көп күтімді қажет етпейді. Тек анда-санда бойлердегі судың деңгейін тексеріп, температу- расын қарап қойса, болғаны. Әрине, қаншама бала оқып, тұрып жатқан мұндай ғимаратқа 300 литр су аздық етеді. Қазір жаңа құрылғымен қатар, қазандығымыз да жұмыс істеп тұр. Қазандық тәулігіне 12 сағат жұмыс істеп, 300 литр сұйық отын жағады. Ал күн батареяларын орнатқалы бері шығынымыз біршама азайды, – дейді ол.

«Қасиетті Өр Алтай» қоғамдық қорының директоры Дидар Далима- новтың айтуынша, гранттық бағ- дарламаның басты мақсаты – тұрғындарға жаңартылған энергия көздерінің көмегімен едәуір қаражат үнемдеуге болатынын көрсету.

– Бұл технологияларға кез келген адам қол жеткізе алады. Естеріңізде болса, 2013 жылы Елбасының жаңартылған энергия көздерін субсидиялау жөніндегі Жарлығы шыққан-ды. Соған сәйкес, бүгінде мемлекетіміз қуаты бес киловатқа дейінгі құрылғыларды сатып алу шығындарының 50 пайызын өзі өтеуде. Яғни, құрылғы алуға ниет білдірген облысымыздың кез келген тұрғыны жергілікті жердегі әкімдікке барып, бұл жөнінде тиісті өтініш қалдыра алады. Ары қарай құрылғы іске қосылғаннан кейін, арнайы комиссия шешімімен соманың жартысы иесіне қайтарылады, – дейді қор ди- ректоры. Мамандар есебі бойынша, су жы- лытатын құрылғылар шамамен төрт-бес жылда өзін-өзі толық ақтайды екен. Тағы бір айта кетер жайт, құрылғылар негізінен Еуропада жа- салса да, мұндай жылытқыштарда қазақстандық құрам да жоқ емес. Атап айтқанда, бұрындары отандық үлес 30 пайызды құраса, қазір оның мөлшері 80 пайызға дейін жеткен. Осының арқасында бұған дейін 200 мың теңге тұрған бір күн бата- реясын қазір 130 мың теңгеге сатып алуға болады.

– Біздің жоба келер жылы Аста- нада өтетін «EXPO-2017» көрмесіне қойылатыны мәлім. Халықаралық көрме кезінде біз отандастарымыз- ды, әсіресе, шығысқазақстандықтарды осы жаңартылған энергия көздеріне назар аударуға шақыратын боламыз. Неге десеңіз, қазір Шығыс Қазақстанда күн және жел энергиясын пайдалану өзекті мәселенің бірі болып тұр. Себебі, бүгінде жерлестеріміздің дені үйлерін көмірмен не ағаш отынмен жылы- тады. Ал бұл өз кезегінде өңірдің экологиялық ахуалына кері әсерін тигізуде, – дейді «Қасиетті Өр Алтай» қорының директоры Д.Дали- манов.

Дереккөз: greenkaz.org

Катонқарағай ауданындағы Ақсу 11 жылдық мектебі шаруашылыққа қажетті суды күн батареяларының көмегімен ысытып отыр. Ақсу мектебінің директоры Гүлмира Базаева мектеп шатырына орнатылған шағын ғана күн батареялары пластинкаларының мамыр айынан бері мектепке бірнеше жүз мың теңгені үнемдеуге мүмкіндік бергенін айтты.

Панты өнімдерімен аты шыққан Ақсу ауылы да төр Алтайдағы өзге елді мекендермен бірге жылдан-жылға ықшамдалып, кішірейіп барады. Ақсу ауылдық округіне қарасты Жазаба, Ақшарбақ, Бекалқа ауылдарының бірінің мектебі жабылып, бірінің мектепте оқитын балалары мүлде азайып қалып жатса, Талды ауылы мүлде жойылып кетіпті.

- Ақсудың маңайындағы ауылдардың балалары мектеп жанындағы интернатта оқып жатыр, мектепте 132 оқушы, мектеп-интернатта 17 бала бар, - дейді Ақсу мектебінің директоры Гүлмира Базаева. - Мектептері жабылып қалған Бекалқа, Ақшарбақ ауылдарының балалары, биылдан бастап бастауыш мектеп қана болып қалған Жазаба мектебінің балалары осы біздің мектеп-интернатта тұрып оқып жатыр.

Алыстағы ауылдың білім ордасы жазда күрделі жөндеуден өткізіліпті. Мектеп ұжымы күн батареяларының нағыз пайдасын осы жөндеу кезінде көрген. Күннен алынған қуатпен ысытылып отырған сыйымдылығы 300 литрлік бойлердің ыстық суы еден, асхана ыдыстарын жууға, өзге де шаруашылық жұмыстарына пайдаланылып келеді. Күн батареяларының суды ысыту қабілеті күннің көзі жоғалып кететін суық күндері де кемімейді, жоғалмайды. Мектеп ұжымы болашақта мектептің жылыту жүйесін де осы күн батареяларынан алынатын ыстық сумен жылытуға көшірмек ойда.

Күн батареяларын облыстағы бірнеше әлеуметтік нысандармен бірге осы мектепке орнатып берген «Қасиетті Өр Алтай» қоғамдық қорының директоры Дидар Далиманов Ақсу мектебінің түлегі. Мектеп ұстаздары мен оқушылары енді осы қордың көмегімен түймедақ, мелисса, календула сияқты емдік шөптерді егіп, кептіру жобасын жүзеге асыруды көздеп отыр. Жинап алынған емдік шөптер «Ақсу-ДЭЕН» серіктестігінің фармакологиялық өндірісіне тапсырылмақ.
Алты ай қыста ақ қардың астында жататын Ақсу ауылының ұстаздары күн батареяларымен мектеп қаржысын үнемдеп қана қоймай, оқушыларды тиімді кәсіппен айналысуға баулып, табыс түсірудің жолдарын осылай көрсетіп, үйретуде.